وب سایت رسمی
دکتر غلامرضا احتجاب
دانش آموختۀ رشتۀ رادیوتراپی انکولوژی
 

آدرس مطب: تهران - خیابان فاطمی غربی - بعد از چهار راه کارگر - نبش سیندخت شمالی - پلاک 13 - طبقه 3 - واحد 7
ملاقات: روزهای شنبه، دوشنبه و چهار شنبه از ساعت 16 الی 20 با تعیین وقت قبلی
تلفن: 66569587-21-98+

 

تغذیه بیماران مبتلا به سرطان 2

 
راهکارهایی برای افزایش دریافت کالری و پروتئین

·  بجای خوردن 3 وعده اصلی و خیلی بزرگ از تعداد زیادی میان وعده های کوچک استفاده کنید.
·  غذاهای مورد علاقه خود را در هر زمانی از روز که هوس کردید بخورید. برای مثال اگر غذاهایی که برای صبحانه هستند در هنگام شام برایتان خوشایند بود از آن ها استفاده کنید.
·  هر چند ساعت یک بار چیزی بخورید و منتظر احساس گرسنگی کردن نباشید.
·  اصلی ترین وعده غذایی خود را در زمانی از روز که به بیشترین میزان گرسنه هستید، صرف نمائید مثلا اگر صبح ها بیشتر اشتها دارید می توانید صبحانه خود را اصلی ترین وعده خود قرار دهید.
·  سعی کنید در هر کدام از وعده های غذایی و میان وعده های خود غذاهای پر انرژی و پر پروتئین را انتخاب کنید.
·  قبل از وعده های غذایی خود ورزش سبکی انجام دهید یا کمی پیاده روی کنید تا اشتهایتان باز شود.
·  از نوشیدنی های با انرژی و پروتئین بالا مثل مکمل هایی که برای بیماران مبتلا به سوء تغذیه وجود دارند، یا میلک شیک استفاده نمائید.
·  سعی کنید مایعات رابین وعده های غذایی استفاده نمائید نه همراه با غذا، زیرا خوردن مایعات همراه غذا ممکن است باعث احساس سیری و پری شکم شود.
·  از غذاهای پر انرژی آماده یا خانگی مثل پودینگ و فرنی استفاده کنید.
·  می توان با افزودن موادی نظیر پنیر پیتزا، خامه، شیر خشک، کره، تخم مرغ، تکه های ریز گوشت به غذاهای مختلف محتوای کالری و پروتئین آن ها را بالا برد.

غذاهای پر پروتئین:

فراوده های لبنی: با افزودن پنیر پیتزا، شیر خشک یا ماست به غذاهای مختلف می توان میزان پروتئین آن ها را افزایش داد.
تخم مرغ: تخم مرغ آب پز را می توان درون سالار، سوپ یا غذاهای دیگر خرد کرد. حتما به خاطر داشته باشیم که تخم مرغ بایستی به خوبی پخته باشد.
گوشت، ماکیان و ماهی، تکه های کوچک مرغ و گوشت را که از غذا باقیمانده است می توان به صورت خرد شده داخل آش، سوپ، سالاد و .... مخلوط کرد.
لوبیاها، حبوبات، آجیل ها و دانه ها: انواع آجیل ها ودانه ها را می توان داخل بستنی، فرنی، دسرها و سالاد اضافه کرد. همچنین می توان آن ها را به صورت مخلوط با میوه ها و شیر در محصولاتی نظیر میلک شیک ها استفاده نمود.
  
غذاهای پر کالری

کره: برای افزودن به کالری دریافتی می توان کره را به انواع غذاها اضافه کرد.
فراورده های لبنی: می توان خامه را به انواع سوپ ها، دسرها و میوه ها اضافه کرد. شیر کاکائو نیز انرژی زیادی دارد.
سس های سالاد: از سس هایی نظیر مایونز می توان همراه سالاد یا ساندویچ ها استفاده کرد.
مواد شیرین: از عسل می توان برروی نان و بیسکویت ها استفاده کرد. افزودن مربا و ژله به میوه ها می تواند مناسب باشد. استفاده از بستنی برروی کیک و شیرینی ها نیز روش مناسبی است.

فعالیت ورزشی

فعالیت های ورزشی منافع فراوانی دارند که از آن جمله می توان به حفظ توده عضلانی، توان بدنی و قدرت استخوان ها اشاره کرد. ورزش به کم شدن استرس، افسردگی، خستگی، تهوع و یبوست کمک می کند.  همچنین می تواند باعث بهبود اشتها شود. بنابراین اگر شما در حال حاضر ورزش نمی کنید حتما با پزشک خود مشورت کنید که روزانه حداقل 30 دقیقه فعالیت ورزشی با شدت متوسط داشته باشید به طور مثال می توانید حداقل 5 روز در طول هفته پیاده روی کنید. چنانچه پزشک معالج شما اجازه ورزش به شما داد. ابتدا از تعداد دقایق کم (5 تا 10 دقیقه در روز) آغاز کنید و به تدریج چنانچه توانایش را داشتید این دقایق را افزایش دهید تا به 30 دقیقه برسید. به ندای بدن خود گوش دهید و زمانی که احساس نیاز کردید استراحت کنید. بخاطر داشته باشیدکه هنگام درمان، زمان مناسبی برای وارد ساختن فشار زیاد به بدن نیست. اگر بعضی روزها توانایی انجام ورزش را نداشتید مشکلی نیست و زمانی این کار را انجام دهید که این توانایی را داشته باشید.

کنترل کردن مشکلات مربوط به جراحی، پرتو درمانی و شیمی درمانی

درمان مختلف سرطان می تواند منجر به مشکلات متفاوتی شود که ممکن است خوردن یا آشامیدن را برای فرد دشوار سازد. در اینجا برخی از راهکارهای مواجهه با مشکلات تغذیه ای براساس روش های درمانی آورده شده است.

جراحی:

جراحی برای جداسازی سلول های سرطانی و بافت های اطراف آن به  کار می رود و غالبا با پرتودرمانی یا شیمی درمانی همراه می شود. بعد از جراحی، بدن به کالری و پروتئین بیشتری برای ترمیم زخم ها و بازیابی خود نیاز دارد. این زمانی است که بسیاری از افرادی که تحت جراحی قرار گرفته اند احساس درد و خستگی دارند. همچنین ممکن است به دلیل عوارض جانبی جراحی این افراد نتوانند از یک رژِیم غذایی طبیعی پیروی کنند. توانایی بدن برای استفاده از مواد مغذی نیز ممکن است در جراحی قسمت های مختلف دستگاه گوارش نظیر دهان، مری، معده، رود کوچک، پانکراس، کولون یا رکتوم، دچار تغییر شود.

راهکارهای تغذیه ای برای بیماران سرطانی که تحت جراحی قرار گرفته اند:

چنانچه تحت جراحی قرار گرفته باشید، بخاطر داشته باشید که بسیاری از عوارض جانبی در عرض چند روز پس از جراحی از میان خواهند رفت. برخی داروها، مراقبت های فردی و برخی تغییرات در رژیم غذایی می تواند به کم شدن عوارضی جانبی کمک کند. پس از برطرف شدن عوارض جانبی حتما این مسئله را به اطلاع پزشک، رژیم شناس و تیم درمانی خود برسانید.
·  خوردن وعده ها و میان وعده های غذایی با حجم کم و تعداد دفعات زیاد معمولا آسان است و بهتر تحمل می شوند سعی کنید وعده های غذایی طبیعی خود را داشته باشید اما خیلی به خودتان فشار نیاورد.
·  در رابطه با خرید کردن و آماده سازی وعده غذایی از اطرافیان خود کمک بگیرد.
·  به خاطر داشته باشید که هضم و تحمل غذاهای کم چرب آسان تر از غذاهای پر چرب و سرخ شده است.
·  طی دوره نقاهت حتما اطمینان حاصل کنید که مایعات کافی دریافت می کنید (حداقل 8 لیوان در طول روز مایعات مصرف کنید مگر اینکه پزشک، شما را از این کار منع کرده باشد.) برای ای منظور از آب، آبمیوه و سایر مایعات صاف شده در طول روز استفاده کنید.
با جراح و پزشک معالج خود راجع به اینکه چه زمانی می توانید به فعالیت های طبیعی خود باز گردید صحبت کنید.
معمولا شب یا روز قبل از عمل جراحی شما مجاز به خوردن یا آشامیدن نیستند. پس از جراحی نیز ممکن است چند ساعت یا حتی 1 تا 2 روز مجاز به خوردن غذاهایی طبیعی یا مایعات نباشید. چنانچه پس از 2 روز چیزی نخورده باشید بایستی غذا خوردن را با مایعات و سپس غذاهایی که هضم آن ها آسان است آغاز کنید. در زیر نمونه ای از مراحلی که فرد پس از جراحی طبق آن می تواند غذا خوردن را آغاز کند آورده شده است.

گام اول: استفاده از مایعات صاف شده

·  ژلاتین
·  نوشیدنی های ورزشی
·  آبمیوه
·  آب مرکبات صاف شده
·  آبمیوه یخ زده (یخمک)
·  بستنی یخی
·  شربت آبلیمو
·  نوشابه های کربوناته
·  چایی کم رنگ
·  آب گوشت صاف شده بدون چربی
·  سوپ رقیق صاف شده
·  آب سبزیجات صاف شده
·  آب

گام 2 : غذاهای با هضم آسان

·  بسیکویت ها
·  آبمیوه ها
·  کمپوت ها
·  گوشت و مرغ لخم
·  سوپ
·  غلات تصفیه شده
·  شیر
·  نان سفید
·  برنج سفید، ماکارونی و سیب زمینی
·  پودینگ
·  میلک شیک
·  بستنی
·  ماست

گام سوم: رژیم غذایی معمول

·  سعی کنید با وعده های غذایی کوچک و رایج شروع کنید و در صورت تحمل، غذاهای دیگر را به آن بیافزاید.
·  مراقب غذاهایی که تولید گاز می کنند نظیر لوبیاها، خربزه و هندوانه و سبزیجات خانواده کلم (بروکلی، گل کلم و کلم قمری) ، شیر و لبنیات باشید.
·  ممکن است غذای پرچرب و سرخ شده به خوبی تحمل نشود.
عوارض جانبی جراحی سرطان که می تواند توانایی خوردن را تحت قرار دهد
پس از جراحی، نوع عوارض جانبی ایجاد شده و طول مدت ابتلا به آن ها بستگی به نوع جراحی و وضعیت کلی سلامت شما دارد. عوارض جانبی متعددی پس از جراحی سرطان در قسمت های مختلف بدن ممکن است روی دهد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد.

·  مشکلات در جویدن و بلع غذا
·  خشک شدن دهان
·  از دست دادن اشتها
·  سوزش سر دل وسوء هاضمه
·  عدم تحمل چربی
·  کاهش جذب مواد مغذی از غذاها
·  دهیدراتاسیون
·  یبوست
·  تغییرات در حس چشایی
·  زخم شدن دهان
·  خستگی
·  احساس نفخ و پری شکم پس از غذا خوردن
·  عدم تحمل شیر
·  دفع سریع غذاها
·  دردهای شکم
·  کوتاهی تنفسی

  همگی این عوارض جانبی قابل درمان است بنابراین شما می توانید با مطرح ساختن آن ها با تیم درمانی خود اقدام به برطرف کردن آن ها نموده و مواد غذایی مورد نیاز خود را به راحتی تأمین کنید.

پرتودرمانی

در پرتو درمانی، از تابش اشعه بر روی تومور برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده می شود. اکثر سلول های سالم پس از پایان پرتو درمانی قادر هستند که خود را بازسازی کنند. نوع عوارض جانبی که در اثر پرتو درمانی ایجاد می شود بستگی به محلی که تحت درمان قرار می گیرد، اندازه ی تومور، نوع و مقدار اشعه ی استفاده شده و درمان های جانبی دیگر دارد.
جدول زیر عوارض جانبی احتمالی مرتبط با غذا خوردن را بسته به قسمتی از بدن که تحت رادیو تراپی قرار می گیرد، نشان می دهد. برخی از این عوارض جانبی ممکن است هنگام پرتودرمانی و برخی دیگر پس از اتمام آن ایجاد شود.

محلی از بدن که تحت درمان قرار می گیرد
عوارض جانبی مرتبط با غذا خوردن که ممکن است حین درمان ایجاد شود
عوارض جانبی مرتبط با غذا خوردن که حداقل 90 روز پس از اتمام درمان اتفاق می افتد
مغز، ستون فقرات
تهوع، استفراغ
سردرد، خستگی
سر و گردن، زبان، تارهای صوتی، لوزه ها، غدد بزاقی، حفره ی دهان و حلق
زخم دهان، درد یا مشکل در بلع، تغییر یا از دست دهی حس چشایی، زخم گلو، خشکی دهان، غلیظ شدن بزاق
خشکی دهان، آسیب به استخوان فکی، قفل شدن فک، تغییر در حس چشایی و بویایی
سینه، ریه، مری، پستان
مشکل در بلع، سوزش سر دل، خستگی، از دست دادن اشتها
باریک شدن مری، درد سینه هنگام فعالیت، بزرگ شدن قلب، التهاب پریکارد (غشای دور قلب)، التهاب ریه
شکم، روده ی بزرگ و کوچک، پروستات، سرویکس، رحم، رکتوم، پانکراس
از دست دادن اشتها، تهوع، استفراغ، اسهال، دفع گاز، نفخ، مشکل در تحمل شیر، تغییر در دفع ادرار، خستگی
اسهال، خون در ادرار، تحریک مثانه

 
عوارض جانبی از هفته ی دوم یا سوم پرتو درمانی آغاز می شود و معمولا  در  انتهای طول مدت درمان به حداکثر خود می رسد. 3 تا 4 هفته پس از اتمام پرتو درمانی قسمت عمده ای از عوارض جانبی از میان می رود، اما برخی از این عوارض ممکن است مدت بیشتری تداوم داشته باشند.

رهنمودهای تغذیه ای برای افرادی که تحت پرتودرمانی قرار می گیرند.

تغذیه ی مناسب طی پرتودرمانی ممکن است دشوار باشد خصوصا اگر فرد مجبور باشد هر روز مسافت زیادی برای رسیدن به محل پرتودرمانی طی کند. رعایت موارد زیر می تواند در بهبود وضعیت تغذیه ای کمک کننده باشد:
·  حداقل یک ساعت قبل از انجام پرتودرمانی از مواد غذایی استفاده کنید و با شکم خالی تحت رادیوتراپی قرار نگیرید مگر این که مرکز رادیوتراپی از شما بخواهد که چنین کاری انجام دهید.
·  اگر مسافت منزل و محل درمان شما طولانی است یا مدت زیادی مجبور هستید که منتظر بمانید، حتما میان وعده ها یا مکمل های غذایی را با خودتان داشته باشید تا در طول این مدت از آن ها استفاده کنید.  میان وعده هایی که حمل آن ها آسان است نظیر میوه، ژله، پودینگ، ساندویچ پنیر یا کره، بیسکویت و ... می تواند مناسب باشد.
·  در صورتی که وعده های غذایی به نظرتان خوشمزه نمی آیند، هنگام بلع باعث درد می شوند یا دچار اسهال هستید حتماً همراه تمام وعده های کوچک و مکرر غذایی خود به میزان کافی از مایعات استفاده کنید.
·  مطمئن شوید که به مقدار کافی از آب و سایر مایعات استفاده می کنید.
·  از خانواده و دوستانتان بخواهید تا در خرید کردن وتهیه ی غذا به شما کمک کنند.
·  انتظار نداشته باشید تا عوارض جانبی ناشی از درمان شما دقیقاً مشابه با سایر بیماران سرطانی باشد. افراد مختلف با درمان های مشابه ممکن است عوارض جانبی متفاوتی را تجربه کنند.
·  سعی کنید به جای استفاده از سه وعده ی غذایی بزرگ از تعداد زیادی وعده ی غذایی کوچک و متفاوت استفاده کنید.
·   همچنین ممکن است توسط تیم درمانی به شما توصیه شود انرژی و پروتیین  بیشتری دریافت کنید که در این صورت به بخش "راهکارهایی برای افزایش کالری و پروتیین" که قبلاً آورده شده است، مراجعه کنید.
·  مکمل های غذایی نظیر مایعات جایگزین وعده ی غذایی ممکن است برای شما مفید باشد که در این رابطه از پزشک معالج یا متخصص تغذیه  خود مشاوره بخواهید.
·  اگر با مشکلاتی نظیر بی اشتهایی، تهوع، استفراغ، اسهال، زخم دهان یا گلو، خشکی دهان، بزاق غلیظ، مشکل بلع یا تغییر در حس چشایی مواجه هستید به بخش مربوط به مواجهه با این مشکلات که در همین متن آورده شده است مراجعه کنید.
·  اگر شما مجبور هستید که از یک رژیم غذایی ویژه استفاده کنید مثلاً مبتلا به دیابت هستید، ممکن است برخی از این توصیه های کلی برای شما کارآیی نداشته باشد در این صورت حتماً با پزشک معالج خود و متخصص تغذیه ی خود مشورت نمایید.
·  راجع به تمامی عوارض جانبی ایجاد شده با پزشک معالج خود مشورت کنید چون در بسیاری از موارد با تجویز دارو هایی چنین عوارضی هستند.
 
شیمی درمانی

شیمی درمانی به معنای استفاده از داروهای قوی برای کشتن سلولهای سرطانی است. این داروها اغلب به صورت خوراکی استفاده می شوند یا وارد جریان خون می گردند. داروهای مورد استفاده در شیمی درمانی می توانند هم به سلولهای سرطانی وهم به سلولهای سالم آسیب برسانند. سلولهایی که بیشترین آسیب را می بینند عبارتند از: سلولهای مغز استخوان، مو و سلولهای دیواره ی دستگاه گوارش شامل دهان، مری، معده و روده. شدت عوارض جانبی بستگی به نوع داروهای مصرفی و نحوه ی استفاده از آنها دارد. شایع ترین عوارض جانبی شیمی درمانی عبارتند از:

·  تغییر در اشتها
·  تغییر در عادات روده ای
·  تغییر در حس چشایی و بویایی
·  خستگی
·  زخم دهان
·  تهوع
·  استفراغ
 
  البته شایان ذکر است که همه ی افرادی که تحت شیمی درمانی قرار می گیرند دچار چنین عارضه هایی نخواهند شد.

رهنمودهای تغذیه ای برای افرادی که تحت شیمی درمانی قرار می گیرند:

اغلب افرادی که تحت شیمی درمانی قرار می گیرند، بستری نمی شوند و در مراکز سرپایی این خدمات به آنها ارائه می گردد. تجویز دارو ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت به طول انجامد. قبل از شروع درمان حتما چیزی بخورید. در بسیاری از موارد خوردن یک وعده غذایی سبک یا میان وعده پیش از شروع درمان می تواند نتیجه ی خوبی داشته باشد. چنانچه دریافت دارو چندین ساعت به طول بیانجامد با خودتان یک وعده ی غذایی کوچک یا میان وعده همراه داشته باشید.
چنانچه در اثر عوارض جانبی غذا خوردن برای شما دشوار شده است خیلی به خودتان در رابطه با غذا خوردن سخت نگیرید و از وعده های غذایی کوچک یا تنقلات استفاده نمایید. از غذاهای پرچرب و سرخ کرده اجتناب کنید زیرا تحمل چنین غذاهایی معمولا دشوار است. در روزهایی که احساس بهتری دارید و اشتهای شما خوب است، سعی کنید وعده های غذایی و میان وعده های طبیعی خود را داشته باشید. مطمئن شوید که به میزان کافی (حداقل 8 لیوان در روز) از مایعات استفاده می کنید.
برخی عوارض جانبی شیمی درمانی چند ساعت پس از دریافت دارو از بین می رود. چنانجه عوارض جانبی به صورت طولانی مدت ادامه یابد حتما با تیم درمانی خود در مورد آنها مشورت کنید. توجه فوری به عوارض جانبی مرتبط با تغذیه می تواند به حفظ وزن و سطح انرژی مورد نیاز کمک کند.
چنانچه با مشکلاتی نظیر بی اشتهایی، تهوع، استفراغ، یبوست، اسهال، زخم دهان و گلو، خشکی دهان، مشکلات بلع و تغییر حس چشایی مواجه هستید، به بخش مربوط به کنترل این علایم در ادامه همین نوشته مراجعه فرمایید.

رهنمودهایی برای بیمارانی که سیستم ایمنی آنها تضعیف شده است:

سرطان و درمانهای آن می تواند باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن شود. این تضعیف سیستم ایمنی ناشی از آسیب به سلولهایی است که از بدن ما در مقابل بیماریها و میکروبها محافظت می کنند. در نتیجه بدن نمی تواند در برابر عفونت ها، عوامل خارجی و بیماری ها مانند یک فرد سالم از خود مقاومت نشان دهد.
در طول پروسه ی درمانی و تا زمانی که سیستم ایمنی شما خود را بازسازی کند و توان لازم را برای محافظت از بدن شما بدست آورد، شما بایستی حداکثر تلاش خود را انجام دهید تا در معرض میکروب ها و عوامل عفونت زا قرار نگیرد. رعایت توصیه های زیر شما را در رسیدن به این مهم یاری خواهند کرد.

 

آخرین مقالات و مطالب
🔶محققان با بررسی فواید احتمالی زردچوبه، به حقایق جالبی دست یافتند. مصرف تنها یک قاشق چای خوری زردچوبه در غذا می تواند باعث تغییر بزرگی بر روی ژن هایی که با بروز سرطان، آلرژی و حتی افسردگی شود. اما جالب تر از آن این است که مصرف قرص یا...
ادامه مطلب...
در مجمع سالانه انجمن مطالعات سرطان امریکا که در فیلادلفیا برگزار شد، شواهدی ارائه شد که نشان می داداستفاده بیش از اندازه از مکمل های غذایی به خصوص مکمل های بتاکاروتن ، فولیک اسید و ویتامین E می تواند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد. استفاده بیش از حد از...
ادامه مطلب...

محل تبلیغات
اینجا محل تبلیغات داخلی و یا خارجی شرکت می باشد.
 


دکتر غلامرضا احتجاب دانش آموختۀ رشتۀ رادیوتراپی انکولوژی از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و دارای دانشنامۀ تخصصی در این رشته می باشند.
ایشان از سال 1382 مشغول تحقیق و پژوهش در این رشته بوده و دارای مقالات تخصصی در زمینۀ نوروتوکسیسیته داروهای شیمی درمانی، اثر Her2 status در متاستاز های مغزی سرطان پستان و مقالات دیگر در زمینۀ داروی Herceptin و بیماری لنفوم می باشد. ایشان در حال حاضر در زمینۀ شیمی درمانی و پرتودرمانی سرطان های توپر همچون سرطان های پستان، دستگاه گوارش، پروستات و مثانه و ریه مشغول فعالیت هستند.

نشانی مطب: تهران - خیابان فاطمی غربی - بعد از چهار راه کارگر - نبش سیندخت شمالی - پلاک 13 - طبقه 3 - واحد 7
تلفن تماس: 8-66569587-021


Telegram Channel: @drehtejab

نشانی مرکز رادیوتراپی گاندی: خیابان گاندی جنوبی، روبروی آنتن سیمای پنج، نبش کوچه ترابنده، پلاک 130 ، طبقه 3 زیرزمین. بخش رادیوتراپی
تلفن: 88193795-021 ، 88207807-021
نمایش سایت در زبان های دیگر: العربية