وب سایت رسمی
دکتر غلامرضا احتجاب
دانش آموختۀ رشتۀ رادیوتراپی انکولوژی
 

آدرس مطب: تهران - خیابان فاطمی غربی - بعد از چهار راه کارگر - نبش سیندخت شمالی - پلاک 13 - طبقه 3 - واحد 7
ملاقات: روزهای شنبه، دوشنبه و چهار شنبه از ساعت 16 الی 20 با تعیین وقت قبلی
تلفن: 66569587-21-98+

 

درمان مراحل اولیه سرطان دهانه رحم

آخرین بروز رسانی در تاریخ : 92/03/03

مقدمه :

سالانه بیشتر از 11000 خانم در آمریکا به سرطان سرویکس (= گردن رحم) مبتلا می شوند. هرچند سرطان سرویکس اگر در مراحل اولیه تشخیص و درمان شود، قابل علاج است.
در این مقاله به تشخیص و درمان سرطان سرویکس در مراحل اولیه پرداخته می شود.

  سرویکس (گردن رحم):

رحم از طریق سرویکس به واژن متصل می شود. سلول های سنگفرشی سطح داخلی سرویکس را می پوشانند.. کارسینومِ (سرطان) سلول هایِ سنگفرشیِ سرویکس به سرطانی گفته می شود که این سلول ها را درگیر می کند.
 هم چنین سرویکس شامل سلول های غده ای( یا ستونی) می باشد، که مدخل آن و مجرایی که به رحم منتهی می شود (مجرای اندوسرویکال) را پوشانده است؛ وقتی این سلول ها سرطانی شوند، به آنها آدنوکارسینومای گردن رحم گفته می شود. با این که این دو سرطان منشأ متفاوتی دارند ولی در مراحل اول، مشابه یکدیگر درمان می شوند.

  فاکتورهای افزایش دهندۀ خطر بروز سرطان سرویکس (عوامل خطرRisk Factors ):

شایع ترین عامل خطرساز در بروز سرطان سرویکس عفونت با ویروسی به نام ویروسِ پاپیلومای انسانی  (Human Papillomavirus / HPV) می باشد. HPV از طریق تماس های مخاطی مستقیم، از جمله رابطۀ جنسی، رابطۀ دهانی، رابطۀ مقعدی یا هر تماسی که با نواحی جنسی باشد (مثل تماس دست با آن) انتشار می یابد. هم چنین آلودگی با HPV می تواند باعث بیماری غیر سرطانی به نام کندیلوما (زگیل های تناسلی) می شود.
  بیشتر عفونت ها با HPV موقت هستند زیرا سیستم ایمنی به خوبی این عفونت را از می برند. وقتی بعضی از انواع ویروس HPV مدت طولانی در بدن باقی بمانند باعث افزایش احتمال بدخیمی های سرویکس (دیسپلازی یا سرطان) ناشی از عفونت های ویروسی می شوند. در 20-10% خانم ها عفونت با HPV طولانی می شود. آلودگی با HPV تقریباً در تمام بیماران مبتلا به سرطان سرویکس دیده می شود.
  عوامل خطر دیگر عبارتند از:  استعمال دخانیات و سیستم ایمنی ضعیف شده (به دلیل بیماری، دارو یا ویروس HIV عامل ایدز).

  علائم سرطان سرویکس :

  معمولاً سرطان سرویکس در طول چندین سال ایجاد می شود. در بعضی از خانم ها سرطان سرویکس علامتی ایجاد نمی کند؛ ولی در گروهی دیگر باعث خونریزی واژینال می شود، مثل خونریزی در فواصل پریود، خونریزی بعد از رابطۀ جنسی یا خونریزی بعد از یائسگی. ممکن است این خونریزی بیشتر از یک لکۀ خون نباشد.
  خونریزی غیر عادی می تواند به دلایل دیگری غیر از سرطان هم باشد. ولی بهتر است اگر خانمی دچار خونریزی های غیر عادی واژینال شد آن را با پزشک خود در میان بگذارد.

  تشخیص سرطان سرویکس :

سرطان سرویکس با بیوپسی (= نمونه برداری) از آن تشخیص داده می شود. بیوپسی یعنی برداشتن نمونۀ کوچکی از بافت. بیوپسی می تواند در مطب و با استفاده از روشی به نام کولپوسکوپی انجام می شود. کولپوسکوپ (وسیله ای مشابه ذره بین) درون سرویکس را بزرگ نمایی می کند. این وسیله به پزشک اجازه می دهد تا محل، گستردگی و درجۀ بافت های غیر عادی که با چشم غیر مسلح دیده نمی شوند را به خوبی ببیند.
نمونه ای که هنگام کولپوسکوپی برداشته شده است به منظورِ بررسیِ وجودِ سلول های سرطانی، زیر میکروسکوپ بررسی می شود. در بعضی موارد، به بیوپسی بزرگتر وبیشتری به نام کونیزاسیونِ سرویکس  (Cervical Conization) نیاز است.
اگر در بیوپسی وجود سلول های سرطانی تشخیص داده شود،  فرد باید به پزشک متخصص سرطان یا متخصص سرطان های زنان (Gynecologic Oncologist) مراجعه کند.

  مرحله بندی سرطان سرویکس :

  قدم بعد از تشخیص سرطان سرویکس، تعیین مرحله آن است. مرحله بندی روشی است که میزان گسترش سرطان را شرح می دهد. مراحل سرطان سرویکس بر اساس نتایج معاینۀ فیزیکی (معاینۀ داخلی کامل لگن شامل سرویکس، رحم و تخمدان ها) می باشد. ممکن است از روش های دیگری هم برای تشخیص میزان گسترش سرطان استفاده شود. گاهی از بیمار درخواست می شود تا یک عکس ساده از قفسۀ سینه و یک اسکن استخوان بگیرد تا بتوان وجود تهاجم به ریه یا استخوان ها را تشخیص داد.
  مرحله بندی سرطان سرویکس بر اساس موارد زیر است :
·  اندازۀ تومور
·  عمقِ گسترش سرطان در بافت های اطراف سرویکس
·  شواهدی مبنی بر وجود سرطان در واژن، لگن یا گره های لنفاوی
·  شواهدی مبنی بر گسترش سرطان به سایر ارگان ها
مراحل سرطان سرویکس از مرحلۀ I (سرطان فقط سرویکس یا رحم را درگیر کرده است) تا مرحلۀ IV (سرطان ارگان های دوردست مانند کبد را درگیر کرده است) طبقه بندی می شوند. در کل مراحل پایین تر کمتر از مراحل بالا به درمان نیاز دارند.
از سایر روش های تصویربرداری برای تعیین بهترین شیوۀ درمانی استفاده می شود، ولی معمولاً باعث تغییر مرحله نمی شوند. این روش ها شامل سی تی اسکن (CT Scan)، ام آر آی (MRI) ، و تصویر برداری با استفاده از نشر پوزیترون (PET Scan) می باشند.

  گزینه های درمان سرطان سرویکس :

گزینه های درمانی زیادی برای درمان سرطان سرویکس در مراحل اولیه وجود دارد. انتخاب نوع درمان به سن، وضعیت سلامتی، مرحله ای که سرطان در آن قرار دارد و نظر پزشک بستگی دارد.
  رایج ترین درمان برای مراحل اولیه سرطان سرویکس رادیکال هیستِرِکتومی می باشد. (رادیکال - هیستِرِکتومی:Radical Hysterectomy – برداشت رحم و سرویکس به کمک جراحی ). درمان جایگزین، رادیوتراپی ( پرتودرمانی) است که معمولاً همراه با شیمی درمانی داده می شود. بعضی از بیماران که هنوز در مراحل خیلی پایین سرطان سرویکس هستند را می توان با کونیزاسیون سرویکس  :Cervical Conization) برداشت بافت سرویکس به شکل مخروطی( یا هیستِرِکتومی ساده درمان کرد. 
بعد از هیستِرِکتومی یا رادیوتراپی لگن نمی توان باردار شد. می توان برای خانم هایی که در مراحل اولیه سرطان سرویکس هستند درمان های کمتر تهاجمی تجویز کرد تا بعداً بتواند باردار شود.

  رادیکال هیسترکتومی :

رادیکال هیسترکتومی روشی است که طی آن رحم، سرویکس و بخشی از واژن با عمل جراحی برداشته می شود. برداشت تخمدان ها حین هیسترکتومی لازم نیست.
  جراحی از طریق ایجاد برشی در شکم انجام می شود. به جای آن می توان با استفاده از لاپاروسکوپ از طریق چند برش کوچک جراحی را انجام داد. انتخاب نوع جراحی به نظر پزشک و سایر فاکتورها بستگی دارد.
معمولاً جراحی حدود سه ساعت به طول می انجامد. بیشتر خانم ها باید دو تا سه روز در بیمارستان بستری باشند.
اگر در لبه های بافت یا گره لنفاوی که برداشته شده است، سلول های پیش سرطانی یا غیر عادی مشاهده شود، یا اگر تومور دارای خصوصیاتی باشد که شانس عود سرطان را افزایش دهد،  انجام درمان های تکمیلی (ادجووَنت Adjuvant ) توصیه می شود. این درمان شامل رادیوتراپی و شیمی درمانی می شود.

  رادیوتراپی (پرتودرمانی) :

رادیوتراپی به استفاده
از پرتوهای پرانرژی ایکس (X-rays) به منظور متوقف ساختن رشد سلول های سرطانی گفته می شود. دو روش برای رساندن پرتو به ناحیۀ مورد نظز وجود دارد: رادیوتراپی داخلی (براکی تراپی Brachytherapy) و رادیوتراپی خارجی ( External Beam Radiation Therapy/EBRT).

  براکی تراپی (Brachytherapy) :

در براکی تراپی، پرتو از وسیله ای که به صورت موقت در واژن قرار داده می شود، ساطع می شود. این روش دوز بالایی را به جایی که احتمالاً سلول های سرطانی قرار دارند می رساند و از تأثیر اشعه روی بافت های سالم می کاهد.
دو نوع براکی تراپیِ واژینال وجود دارد:با آهنگ دوز پایین، آهنگ دوز بالا
:(Low dose rate vs. High dose rate )
·  در براکی تراپی با آهنگ دوز پایین از وسیله ای استفاده می شود که طی 3-2 روز، 24 ساعته، به ناحیه مورد نظر پرتورسانی می کند. بیمار در طول این مدت در بیمارستان باقی می ماند.
·  در براکی تراپی با آهنگ دوز بالا هم از وسیله ای استفاده می شود که واژن را پرتودهی می کند؛ با این تفاوت که این وسیله فقط به مدت چند دقیقه در هر روز به واژن پرتو می رساند. معمولاً این درمان 5-3 بار تکرار می شود.این درمان معمولاً به صورت سرپایی است ، و نیاز نیست که کسانی که به این روش درمان می شوند در بیمارستان بستری شوند و می توانند در طول درمان کارهای معمول روزانه را انجام دهند.

  رادیوتراپی خارجی (External Beam Radiation Therapy / EBRT) :

در رادیوتراپی خارجی (EBRT) ، منبع تابش در خارج از بدن است، و ناحیه ای که باید درمان شود (فیلد درمانی) به دقت طراحی و کشیده می شود تا میزان پرتوی که به بافت های سالم می رسد به حداقل برسد.
هنگام رادیوتراپی هر روز بدن بیمار در وضعیتی مانند روزهای قبل در زیر دستگاه قرار می گیرد، و فیلد درمانی به مدت چند ثانیه تا چند دقیقه تحت پرتو قرار می گیرد. این کار به مدت 5 روز در هفته به مدت پنج تا شش هفته انجام می شود. این درمان به صورت سرپایی است و در طول درمان فرد می تواند فعالیت های روزانۀ خود را انجام دهد.
براکی تراپی به تنهایی برای درمان مراحل اولیه سرطان سرویکس کافی است، ولی اگر خانمی بیماریش کمی پیشرفته تر باشد رادیوتراپی را هم به براکی تراپی اضافه می کنند تا شانس عود سرطان کاهش یابد.

  عوارض جانبی رادیوتراپی :

عوارض کوتاه مدت رادیوتراپی عبارتند از :
·  احساس خستگی
·  تکرر ادرار
·  ناراحتی هنگام ادرار
·  مدفوع رقیق ، و احساس نیاز بیشتر به اجابت مزاج
·  ریزش موهای ناحیۀ تناسلی
بیشتر این عوارض بعد از اتمام درمان بهبود می یابند.
عوارض طولانی مدت تر عبارتند از:
·  نشت و تراوش ادرار
·  درد یا خونریزی هنگام اجابت مزاج
·  نازک شدگی یا ایجاد زخم در واژن، که ممکن است باعث درد حین مقاربت شود.
اگر بیماری از نظر جنسی فعال باشد، باید با پزشک خود در مورد کارها یا وسایلی که می توانند درد بعد از مقاربت را کم می کند صحبت کند. ممکن است پزشک استفاده از دیلاتور واژینال (متسع کننده واژن) را هنگام و بعد از درمان به بیمار پیشنهاد کند.

  شیمی درمانی :

بیشتر بیمارانی که برای درمان سرطان سرویکس شان پرتودرمانی می شوند، همزمان از داروهای شیمی درمانی هم استفاده می کنند (روشی به نام شیمی رادیوتراپی Chemoradiotherapy ). داروهای شیمی درمانی داروهایی هستند که رشد سلول های سرطانی را متوقف می کنند یا کاهش می دهند.
بعضی از داروهای شیمی درمانی اثر مخرب پرتودرمانی روی سلول های سرطانی سرویکس را افزایش می دهند، این داروها "حساس کننده به پرتو (Radiation sensitizers) " نام دارند. داروی شیمی درمانی معمولاً به صورت وریدی و یک بار در هفته طی پرتودرمانی داده می شود.

 پشتیبانی و حمایت های هنگام درمان :

بیشتر افرادی که به سرطان سرویکس مبتلا می شوند نگران سلامتی کوتاه مدت و بلند مدت و خطر عود سرطان هستند. حتی ممکن است تا سال ها بعد از درمان فرد نگران عود سرطان باشد.
  مهم است که بیمار با خانواده و تیم درمانی خود صادقانه و صریح صحبت کند. وجود همراه در هنگام ملاقات با پزشک می تواند بسیار کمک کننده باشد.
گزینه های مختلف حمایتی هنگام و بعد از درمان وجود دارد. این گزینه ها شامل مشاوره های فردی، مشاوره های گروهی می باشد.

 پیش آگهی سرطان سرویکس :

هر بیماری با سرطان سرویکس وضعیت متفاوتی دارد و سخت است که بتوان آن را برای هر کس پیش بینی کرد. شانس علاج سرطان در افرادی که در مراحل اول سرطان سرویکس قرار دارند زیاد است. وقتی در مورد شانس علاج بحث می شود، به صورت نسبی صحبت می شود و به صورت قطعی نیست.
  میزان بقا در خانم هایی که در مراحل اولیه سرطان سرویکس قرار داشته اند و تحت درمان های مناسبی قرار گرفته اند بسیار خوب است. در مراحل اولیه (IA ، محدود به سرویکس، حداکثر mm 5 عمق و mm7 عرض) در یک بررسی که 5 سال بعد از تشخیص انجام شد، 95% افراد زنده بودند ، و باید توجه داشت 5% باقی مانده ای که از دنیا رفته بودند لزوماً به خاطر سرطان فوت نکرده بودند. در سرطان هایی که کمی بزرگتر هستند (IB1 ، محدود به سرویکس، کمتر از cm4 ) ، این نسبت به 90% می رسد.

 پیگیری و مراقبت های بعد از سرطان سرویکس :

بررسی و کنترل : بعد از درمان سرطان سرویکس، توصیه می شود تا فرد تست های پیگیری و معاینه های لازم را به صورت منظم انجام دهد. برنامۀ ثابتی برای برای آزمایش و ملاقات های پیگیری وجود ندارد. روش پیگیری زیر بر اساس تحقیقات و نظر گروهی از متخصصان بنا شده است :
·  معاینۀ فیزیکی سرویکس : هر سه تا چهار ماه برای 2 سال، بعد از آن هر 6ماه به مدت 5-3 سال، و بعد از آن به صورت سالانه انجام شود.
·  بررسی سلولی (پاپ اسمیر) به صورت سالانه
·  برای 5-2 سال اول، هر سال یک عکس ساده از قفسه سینه گرفته شود.
·  انجام سایر آزمایش ها، از جمله آزمایش های خون، PET scan ، سونوگرافی لگن، پیِلوگرافی درون وریدی و ام آر آی برای بیمارانی که علامتی مبنی بر عود سرطان ندارند توصیه نمی شود.

مشکلات جنسی بعد از درمان:

بعد از درمان ممکن است تغییراتی مثل کوتاه و باریک شدن دیوارۀ واژن و کمی خشکی واژن شود به وجود بیاید. به علاوه، خانم هایی که قبل از درمان در دورۀ قاعدگی بودند ممکن است در نتیجۀ رادیوتراپی یا شیمی درمانی، یائسه شوند. این تغییرات فیزیکی بر روی لذت جنسی تأثیر می گذارند چون ممکن است باعث درد هنگام رابطۀ جنسی، کاهش علاقه به داشتن رابطه، دشواری در به ارگاسم رسیدن و کاهش تعداد و تناوب فعالیت های جنسی شوند.
استفاده از مرطوب کننده های واژینال و لوبریکانت ها هنگام مقاربت می تواند بعضی از این علائم را بهبود بخشد. مشاوره در مورد مشکلات جنسی و/یا مشکلات روانی می تواند کمک کننده باشد. اگر واژن بسیار نازک شده باشد استفاده از متسع کننده های واژینال می تواند مؤثر باشد.
 

 

آخرین مقالات و مطالب
🔶محققان با بررسی فواید احتمالی زردچوبه، به حقایق جالبی دست یافتند. مصرف تنها یک قاشق چای خوری زردچوبه در غذا می تواند باعث تغییر بزرگی بر روی ژن هایی که با بروز سرطان، آلرژی و حتی افسردگی شود. اما جالب تر از آن این است که مصرف قرص یا...
ادامه مطلب...
در مجمع سالانه انجمن مطالعات سرطان امریکا که در فیلادلفیا برگزار شد، شواهدی ارائه شد که نشان می داداستفاده بیش از اندازه از مکمل های غذایی به خصوص مکمل های بتاکاروتن ، فولیک اسید و ویتامین E می تواند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد. استفاده بیش از حد از...
ادامه مطلب...

محل تبلیغات
اینجا محل تبلیغات داخلی و یا خارجی شرکت می باشد.
 


دکتر غلامرضا احتجاب دانش آموختۀ رشتۀ رادیوتراپی انکولوژی از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و دارای دانشنامۀ تخصصی در این رشته می باشند.
ایشان از سال 1382 مشغول تحقیق و پژوهش در این رشته بوده و دارای مقالات تخصصی در زمینۀ نوروتوکسیسیته داروهای شیمی درمانی، اثر Her2 status در متاستاز های مغزی سرطان پستان و مقالات دیگر در زمینۀ داروی Herceptin و بیماری لنفوم می باشد. ایشان در حال حاضر در زمینۀ شیمی درمانی و پرتودرمانی سرطان های توپر همچون سرطان های پستان، دستگاه گوارش، پروستات و مثانه و ریه مشغول فعالیت هستند.

نشانی مطب: تهران - خیابان فاطمی غربی - بعد از چهار راه کارگر - نبش سیندخت شمالی - پلاک 13 - طبقه 3 - واحد 7
تلفن تماس: 8-66569587-021


Telegram Channel: @drehtejab

نشانی مرکز رادیوتراپی گاندی: خیابان گاندی جنوبی، روبروی آنتن سیمای پنج، نبش کوچه ترابنده، پلاک 130 ، طبقه 3 زیرزمین. بخش رادیوتراپی
تلفن: 88193795-021 ، 88207807-021
نمایش سایت در زبان های دیگر: العربية