آن چه تیم انکولوژی و دندانپزشکی باید بدانند

بررسی و معاینه سلامتی دهان پیش از شروع درمان سرطان

اهداف:

1- در صورت امکان ، یک ماه قبل از شروع درمان سرطان معاینه انجام شود.
2- مقرر کردن برنامه ای برای انجام درمان های لازم دهان و دندان:
a. روش های تهاجمی باید حداکثر تا 14 روز پیش از شروع رادیوتراپی سر و گردن و 10-7 روز قبل از شیمی درمانی myelosuppressive به اتمام برسند.
b. انجام جراحی های غیر ضروریتا زمان اتمام درمان سرطان به تعویق بیفتند.
3- شناسایی و درمان مناطق بیماری های Low grade و حاد دهان و دندان:
a. پوسیدگی ها
b. بیماری های پریودنتال
c. بیماری های اندودونتیک
d. ضایعات مخاطی
4- شناسایی و از بین بردن منابع تروماها و التهاب های ناحیه دهان مانند اتصال نامناسب دندان های مصنوعی، باند های ارتودنسی و غیره.
5- شناسایی و درمان مشکلات بالقوه در ناحیه تحت تابش در دهان قبل از آن که رادیوتراپی شروع شود.
6- آموزش بیمار در مورد بهداشت دهان.
7- ارائه دستورالعمل های لازم به بیمار به منظور جلوگیری از پوسیدگی و دمینرالیزاسیون دندان ها.

رادیوتراپی سر و گردن:

بیمارانی که تحت پرتودرمانی سروگردن قرار می گیرند در معرض ابتلا به عوارض دهانی هستند. به دلیل خطر استئونکروز در نواحی تحت تابش، جراحی های این ناحیه حتماً باید قبل از شروع رادیوتراپی انجام شوند.

قبل از رادیوتراپی :
· انجام پروفیلاکسی و معاینه لازم پیش از درمان
· برنامه ریزی درمان دندان ها با مشورت انکولوژیست
· کشیدن دندانی که ممکن است در آینده مشکل ساز شود (دندانی که در فیلد رادیوتراپی است).

· جلوگیری از دمینرالیزاسیون و پوسیدگی های ناشی از تابش با :
o ساخت قالب های ژل های فلوراید برای بیمار
o تجویز یک ژل سدیم فلوراید 1.1% با PH خنثی یا ژل دارای قلع 0.4% ، ژل های بدون طعم فلوراید (نه دهانشویه های فلوراید)
o استفاده از فلوراید خنثی برای بیمارانی که دندان هایشان با آیونومر گلس، رزین یا چینی ترمیم شده است.
o اطمینان از آن که قالب ها تمام دندان ها را پوشش می دهند بدون آن که بافت لثه و مخاط را ملتهب و تحریک کنند.
o آموزش بیمار به استفاده از ژل فلوراید در خانه. چندین روز قبل از آن که رادیوتراپی شروع شود بیمار باید استفاده روزانه از ژل هر روز به مدت 10 دقیقه را آغاز کند.
o اگر استفاده از قالب ها دشوار است بیمار باید با مسواک ژل فلوراید را به دندان هایش برساند.

· حداقل 14 روز برای ترمیم بافت ها پس از هر نوع جراحی باید فرصت داد.
· از آنجایی که انجام جراحی های غیر ضروری در محل پرتودرمانی ممنوع است، جراحی های پروتز دندانی باید قبل از درمان انجام شود.

در حین رادیوتراپی:
· باید بر بهداشت دهان و دندان بیمار نظارت وجود داشته باشد.
· مراقب موکوزیت و عفونت ها بود.
· توصیه ها و آگاهی های لازم را در مورد عدم استفاده از هرگونه وسیله متحرک دندانپزشکی (مثل دندان مصنوعی) ارائه داد.

پس از رادیوتراپی :
· بیمار باید برای ارزیابی از وضعیت دهان و دندان و در صورت نیاز پروفیلاکسی در 6 ماه اول درمان هر 4 تا 8 هفته به دندانپزشک مراجعه کند.
· اهمیت بهداشت مناسب دهان و دندان بیان شود.
· وضعیت بیمار باید برای ابتلا به تریسموس احتمالی بررسی شود : کنترل و چک درد یا ضعف در عضلات ماضغه موجود در فیلد درمانی. به بیمار باید توصیه کرد تا این عضلات را روزی سه بار و هر بار به تعداد 20 مرتبه ورزش دهد، به این صورت که آن را تا حد ممکن بدون آن که درد بگیرد باز کند.
· باید با تیم انکولوژی درباره استفاده از دندان مصنوعی بعد از بهبود موکوزیت صحبت کرد. بیمارانی که بافت های آسیب پذیر و خشکی دارند ممکن است دیگر نتوانند از دندان های مصنوعی استفاده کنند.
· باید مراقب پوسیدگی ها و دمینرالیزاسیون دندان ها بود. مصرف روزانه و مادام العمر ژل های فلوراید برای بیماران مبتلا به خشکی دهان ضروری است.
· توصیه به عدم انجام جراحی های غیر ضروری در استخوانی که تحت رادیاسیون بوده است چون خطر استئونکروز بالا می رود. در صورتی که فرد ناگزیز به کشیدن دندان است، جراحی حتماً باید محتاطانه و با استفاده از آنتی بیوتیک و در صورت امکانً اکسیژن هایپرباریک انجام شود.

شیمی درمانی

عوارض جانبی ناشی از شیمی درمانی به نوع دارویی که استفاده می شود و دوز آن، شدت بیماری دهان و دندان و استفاده از رادیوتراپی در درمان فرد بستگی دارد. کمورادیاسیون خطر موکوزیت را به طور قابل توجهی بالا می برد.

قبل از شیمی درمانی
· انجام پروفیلاکسی و معاینات لازم دهان و دندان قبل از شروع درمان.
· برنامه ریزی برای درمان دندان ها با مشورت انکولوژیست
· جراحی های ناحیه دهان و دندان باید تا حداقل 7 تا 10 روز قبل از انجام شیمی درمانی myelosuppressive انجام شود.
· مشورت با انکولوژیست قبل از انجام هر درمان در ناحیه دهان و دندان در بیماران مبتلا به سرطان های خونی و نباید هیچ روش درمانی را در بیمارانی که دچار نقص سیستم ایمنی یا ترومبوسایتوپنی هستند انجام داد.

در حین شیمی درمانی
· مشورت با انکولوژیست قبل از هر درمانی حتی جرمگیری
· گرفتن ازمایش خون 24 ساعت قبل از جراحی یا سایر روش های تهاجمی . به تعویق انداختن آنها زمانی که :
o شمار پلاکت ها کمتر از mm³/75،000 یا فاکتور های انعقادی غیرعادی موجود باشند.
o تعداد مطلق نوتروفیل ها کمتر از mm³/1،000 باشد یا باید به صورت پروفیلاکتیک از آنتی بیوتیک استفاده کرد.
· کنترل و بررسی هر عفونت ویروسی ، باکتریایی یا قارچی در بیمارانی که مبتلا به تب با منبع ناشناخته هستند.
· تشویق مداوم فرد به حفظ مناسب بهداشت دهان و دندان.
· مشورت با انکوبوژیست درباره لزوم استفاده از آنتی بیوتیک به صورت پروفیلاکسی در بیمارانی دارای کاتتر در ورید اصلی خود هستند.

پس از شیمی درمانی
· تنظیم برنامۀ منظم برای چک آپ بیمار پس از اتمام شیمی درمانی و بهبود تمام عوارض ناشی از آن از جمله سرکوب شدگی سیستم ایمنی
· تایید نرمال بودن وضعیت هماتولوژیک فرد قبل از درمان دندان.
· کنترل سابقه بیمار در درمان داخل وریدی بیس فسفونات.

-مواردی که بهتر است با مدیکال انکولوژیست مطرح شود :
· CBC بیمار از جمله تعداد نوتروفیل های مطلق و تعداد پلاکت ها
· اگر روشی تهاجمی برای دندان نیاز است آیا تعداد فاکتورهای انعقادی کافی است؟
· آیا بیمار کاتتری در ورید اصلی دارد؟
· آیا برنامه ای برای انجام رادیوتراپی وجود دارد؟
-مواردی که باید با رادیاسیون انکولوژیست مطرح کرد:
· چه قسمت هایی از ماگزیلا / مندیبل و غدد بزاقی در فیلد درمان هستند؟
· دوز کلی که بیمار دریافت می کند چقدر است و تأثیر آن بر مناطق تحت درمان چیست؟
· آیا خونرسانی به مندیبل قبلاً به دلیل جراحی تضعیف شده است؟
· رادیوتراپی بیمار کی باید آغاز شود؟
· آیا در حین رادیوتراپی شیمی درمانی هم انجام می شود؟

پیوند سلول های بنیادی هماتوپوئتیک

بیشتر بیماران پیوندی دچار عوارض حادی در ناحیه دهان خود می شوند، خصوصاً بیمارانی با graft-versus host disease(GVHD).

قبل از پیوند :
· انجام یک معاینه و جرمگیری قبل از درمان
· مشورت با انکولوژیست درباره برنامه ریزی برای درمان دندان ها.
· برنامه ریزی برای انجام جراحی در حفره دهانی حداکثر 7 تا 10 روز قبل از شروع درمان های myelosuppressive.
· جلوگیری از دمینرالیزاسیون و پوسیدگی های ناشی از رادیاسیون
· آموزش بیمار به استفاده از ژل فلوراید در خانه (نه دهانشویه فلوراید)
· ارائه دستورالعمل های لازم درباره سبک زندگی برای حفظ بهداشت دهان و دندان بیمار.

بعد از پیوند:

· مشورت قبل از انجام هر درمانی در ناحیه دهان و دندان حتی جرمگیری با انکوژیست.
· نظارت بر وضعیت سلامتی دهان و دندان بیمار از جمله تشکیل پلاک، دمینرالیزه شدن دندان ها، پوسیدگی های دندان ها و عفونت.
· مواظبت و نظارت بر عفونت و بیماری بر زبان و مخاط دهان. هرپس سیمپلکس و کاندیدا آلبیکان از بیماری های رایج هستند.
· به تأخیر انداختن جراحی های غیر ضروری به مدت یک سال.
· فالوآپ بیمار برای عوارض طولانی مدت. این مشکلات شاخص های قوی از GVHd مزمن هستند.
· باید مراقب بروز بدخیمی های ثانویه دهان در بیماران پیوندی بود.

توصیه به بیماران

· مسواک زدن دندانها، لثه و زبان به ملایمت و با مسواکی بسیار نرم و خمیردندان فلوراید بعد از هر وعده غذایی و قبل از خواب. اگر مسواک زدن باعث ناراحتی می شود، برس های آن را با آب گرم ، نرم کند.
· با ملایمت نخ دندان کشیدن، در صورت خونریزی و درد لثه ها، از آن قسمت ها صرف نظر کشیدن کند ولی بقیه قسمت ها را نخ دندان بکشد.
· پیروی از دستورالعمل های چگونگی استفاده از ژل فلوراید.
· عدم استفاده از دهانشویه های حاوی الکل.
· چندین بار در روز دهان خود را با محلول جوش شیرین و نمک و سپس با آب شستشو دهد. 4/1 قاشق چایخوری جوش شیرین و نمک در یک لیتر آب گرم. در حین موکوزیت باید نمک را حذف کرد.
· اگر دچار خشکی دهان شده است راه های زیر می توانند کمک کننده باشند :
o جرعه جرعه نوشیدن آب به صورت مداوم
o مکیدن چیپس های یخ و یا مصرف آدامس و آبنبات های بدون قند.
o استفاده از ژل یا اسپری جایگزین بزاق یا در صورت تجویز پزشک محرک های ترشح بزاق.
o اجتناب از مصرف غذاهای پر ادویه، ترش، انواع مشتقات تنباکو، دخانیات و الکل استفاده ازخلال دندان.

مراقبت های ویژه برای کودکان

کودکانی که تحت شیمی درمانی و/یا رادیوتراپی قرار می گیرند در خطر گرفتاری به همان عوارضی هستند که بزرگسالان هم ممکن است دچار شوند. سایر اقداماتی که باید در بیماران خردسال لحاظ کرد عبارتند از :
· کشیدن دندان های شیری و دندان هایی که انتظار می رود در طول درمان سرطان تخریب شوند.
· اگر برنامه درمانی،شیمی درمانی با خاصیت stomatoxic بسیار بالا است یا براکت ها و باند های ارتودنسی در فیلد رادیوتراپی است ، این براکت ها و باند ها باید خارج شوند.
· نظارت بر ساختار دندان ها و استخوان های سر و صورت به دلیل آن که ممکن است به دلیل درمان به صورت غیرطبیعی رشد کنند.

مراقبت های دندانی برای عوارض درمانی درمان سرطان

· موکوزیت دهان : کشت دادن ضایعات برای تشخیص عفونت ثانویه. تجویز بی حس کننده های موضعی و مسکن های سیستمیک. برای تجویز آنتی بیوتیک ها برای عفونت ها باید با انکولوژیست مشورت کرد. بیمار باید از مصرف غذاهایی که بافتی خشن دارند اجتناب کند و مشکلات دهانی خود را به سرعت با دندانپزشک و انکولوژیست در میان بگذارد.
· Xerostomia / اختلالات عملکرد غدد بزاقی: به بیمار توصیه می شود که غذاهای خود را نرم کند، آدامس های بدون قند بجود یا چیپس های یخ یا آبنبات های بدون قند بمکد. استفاده از جایگزین های بزاقی یا محرک های ترشح بزاق هم می توانند کمک کننده باشند.
· تغییرات در حس چشایی: بیمار را باید به یک متخصص تغذیه ارجاع داد.
· تخریب مینای دندان : به بیمار توصیه شود که دهان خود را پس از هر بار استفراغ با محلول آب و جوش شیرین بشوید تا مینای دندان حفظ شود.

عوارض مختص به شیمی درمانی

· نوروتوکسیسیته : استفاده از مسکن یا ضد درد های سیستمیک
· خونریزی: به بیمار توصیه شود تا دندان های خود را به خوبی با یک مسواک نرم بشوید، از نخ کشیدن به قسمت هایی که خونریزی دارد پرهیز کند اما بقیه دندان ها را نخ دندان بکشد.

عوارض مختص به رادیاسیون

· دمینرالیزه شدن و پوسیدگی های ناشی از پرتو : تجویز استفاده روزانه از ژل های فلوراید قبل از شروع درمان. اگر تغییر در کیفیت و کمیت بزاق دهان برای همیشه باقی بماند ، بیمار باید این ژل را به صورت مادام العمر استفاده کند.
· تریسموس / فیبروز بافت : دستورالعمل ورزش های کششی عضلات فک به بیمار داده شود تا از بروز فیبروز جلوگیری کند یا از شدت آن بکاهد.
استئونکروز: عدم استفاده از روش های تهاجمی در درمان بیمار در قسمتی که رادیوتراپی شده است به خصوص مندیبل.

صفحات مرتبط

⏺ حفظ سلامتی دهان و دندان ها و جلوگیری از بروز عوارض در حین درمان
⏺ رادیوتراپی و سلامتی دهان و دندان
⏺ شیمی درمانی و سلامتی دهان و دندان
⏺ عوارض دهان و دندانی ناشی از درمان های سرطان

آخرین مقالات و مطالب

فواید زردچوبه

🔶محققان با بررسی فواید احتمالی زردچوبه، به حقایق جالبی دست یافتند. مصرف تنها یک قاشق چای خوری زردچوبه در غذا می تواند باعث تغییر بزرگی بر روی ژن هایی که با بروز سرطان، آلرژی و حتی افسردگی شود. اما جالب تر از آن این است که مصرف قرص یا...
ادامه مطلب...

استفاده بیش از اندازه از مکمل ها می تواند شانس ابتلا به سرطان را افزایش دهد

در مجمع سالانه انجمن مطالعات سرطان امریکا که در فیلادلفیا برگزار شد، شواهدی ارائه شد که نشان می داداستفاده بیش از اندازه از مکمل های غذایی به خصوص مکمل های بتاکاروتن ، فولیک اسید و ویتامین E می تواند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد. استفاده بیش از حد از...
ادامه مطلب...

محل تبلیغات

اینجا محل تبلیغات داخلی و یا خارجی شرکت می باشد.