عوارض دهان و دندانی ناشی از درمان های سرطان
چه اقداماتی می توان انجام داد؟
سالانه بیش از 1.4 میلیون مورد جدید سرطان تشخیص داده می شود. از آن جایی که درمان سرطان می تواند بر روی بافت های حفره دهانی تأثیر گذارد، باید در مورد عوارض جانبی احتمالی و مراقبت های لازم در حین و پیش از درمان اطلاعات کافی داشت. بیماری های موجود و درمان نشده حفره دهانی می تواند شرایط درمان را پیچیده تر کند.
عوارض دهانی ناشی از رادیوتراپی سروگردن یا شیمی درمانی که برای درمان بدخیمی در هر نقطه از بدن استفاده می شود، می توانند سلامت و کیفیت زندگی بیمار را تضعیف کنند و توانایی آنها در ادامه و تکمیل درمان را تحت تأثیر قرار دهند. در بعضی از این بیماران این عوارض به حدی ناتوان کننده است که پزشک ناچار می شود دوز های درمانی را کاهش دهد، برنامه های درمانی را به تعویق بیاندازد یا کاملاً درمان را قطع کند. مراقبت های پزشکی لازم، پیش ، در حین و پس از درمان می توانند به جلوگیری یا کاهش بروز و شدت عوارض کمک کنند و بقا و کیفیت زندگی بیمار را افزایش دهند.
عوارض دهانی مرتبط با درمان سرطان
عوارض دهانی ناشی از سرطان، بسته به بدن فرد و نوع درمان می توانند به اشکال و شدت های متفاوتی بروز کنند. معمولاً شیمی درمانی باعث اختلال در عملکرد مغز استخوان، سرکوب تشکیل سلول های سفید و قرمز خون و پلاکت ها (سرکوب مغز استخوان –Myelosuppression) می شود. از بعضی از درمان های سرطان به نام stomatotoxic یاد می شود زیرا اثرات سمی روی بافت های دهان دارند. در ادامه لیستی از عوارض جانبی شایع مرتبط با هر دو درمان شیمی درمانی و رادیوتراپی و عوارض مخصوص به هر روش درمانی وجود دارد. باید هر زمان که وضعیت بیمار ارزیابی می شود ، امکان ایجاد این عوارض هم در نظر گرفته شود.
· عوارض مشترک در هر دو درمان شیمی درمانی و رادیوتراپی
- موکوزیت دهانی : التهاب و زخمی شدن غشای مخاطی؛ می تواند خطر درد ، عفونت های دهانی و سیستمیک و اختلال در غذا خوردن را افزایش دهد.
- عفونت : انواع ویروسی، باکتریایی و قارچی که در نتیجه سرکوب مغز استخوان، خشکی دهان و/یا آسیب های مخاطی ناشی از درمان ایجاد می شود.
- خشکی دهان (Xerostomia)/ اختلالات عملکردی غدد بزاقی: خشکی دهان به واسطه غلیظ شدن، کاهش و یا نبود جریان بزاقی ، خطر عفونت را افزایش می دهد و توانایی فرد در صحبت کردن، جویدن و بلعیدن را کاهش می دهد. غیر از شیمی درمانی داروهای دیگری هم می توانند فعالیت غدد بزاقی را مختل کنند. خشکی مداوم دهان می تواند منجر به پوسیدگی دهان شود.
- اختلالات عملکردی : کاهش توانایی در غذا خوردن، چشیدن، بلعیدن و صحبت به علت موکوزیت، خشکی دهان، تریسموس (سخت باز شدن یا قفل شدن فک ها) و عفونت .
- تغییرات چشایی : تغییر در احساس چشایی مواد غذایی، دامنه آن از ناخوشایند تا بی مزه متغیر است.
- مشکلات تغذیه ای : تغذیه نامناسب به علت سختی های غذا خوردن در نتیجۀ موکوزیت، خشکی دهان، اختلال بلع و از دست دادن حس چشایی .
- رشد غیر طبیعی دندان: تغییر رشد دندان ها، رشد جمجمه و اسکلت در کودکانی که تحت پرتودرمانی یا قبل از 9 سالگی تحت شیمی درمانی با دوز های بالا قرار می گیرند.
· سایر عوارض شیمی درمانی
- نوروتوکسیسیته : درد و سوزشی عمیق که مشابه دندان درد است اما هیچ دندان یا قسمت مخاطی خاص منبع آن نیستند. این عارضه ناشی از کلاس خاصی از داروها مانند وینکا آلکالوئید ها می باشد.
- خونریزی : خونریزی در حفره دهانی به خاطر کاهش پلاکت ها و فاکتورهای انعقادی که در اثر تأثیر درمان بر مغز استخوان کاهش یافته اند.
· دیگر عوارض رادیوتراپی
- پوسیدگی های دندان در اثر تابش: خطر مادام العمر در پوسیدگی های شایع دندان که می تواند سه ماه پس از اتمام رادیوتراپی آغاز شود (اگر همچنان تغییر در کیفیت و/یا مقدار بزاق ادامه داشته باشد).
- تریسموس/ فیبروز بافت : از بین رفتن انعطاف در عضلات جونده که توانایی معمول دهان در باز و بسته شدن را محدود می کند.
- استئونکروزیس (نکروز استخوانی) : ضعیف شدن عروق خونی و نکروز استخوانی که در معرض رادیوتراپی با دوز بالا بوده است باعث می شود که توانایی ترمیم بافت و استخوان در صورت آسیب کاهش یابد.
· چه کسی دچار عوارض دهانی می شود؟
عوارض حفره دهانی تقریباً در تمام کسانی که تحت رادیوتراپی سر و گردن، 80% از کسانی که تحت پیوند مغز استخوان و در حدود 40% از کسانی تحت شیمی درمانی قرار می گیرند، رخ می دهد.
خطر عوارض دهانی می تواند به دو دسته کم و زیاد تقسیم شود:
خطر کمتر : بیمارانی که با داروهای حداقل myelosuppressive و nonmyelosuppressive شیمی درمانی می شوند.
خطر بیشتر : بیمارانی که تحت شیمی درمانی stomaoxic که باعث سرکوب مغز استخوان به مدت طولانی می شود، قرار می گیرند : از جمله بیمارانی که تحت پیوند مغز استخوان و بیمارانی که تحت رادیوتراپی سر و گردن برای درمان سرطان های حفره دهانی، حلق و حنجره هستند.
برخی از عوارض تنها در طول درمان رخ می دهند، برخی دیگر، مانند خشکی دهان ممکن است برای سال ها باقی بماند. متأسفانه، بیماران مبتلا به سرطان معمولاً تنها زمانی که عوارض جدی ایحاد شوند به درمان و مراقبت های لازم دریافت می کنند.
نقش مراقبت های پیش از درمان
ارزیابی کاملی از دهان و دندان توسط یک دندانپزشک آگاه قبل از شروع درمان، در موفقیت پروسه درمانی اهمیت بسیاری دارد. مراقبت های پیش از درمان می تواند نتایج زیر را به دنبال داشته باشد :
- خطر و شدت عوارض دهان و دندانی را کاهش می دهد.
- باعث شناسایی و درمان به موقع عفونت ها و دیگر مشکلات موجود می شود.
- احتمال آن که بیمار برنامه درمانی خود را با موفقیت به پایان برساند را تقویت می کند.
- از درد های حفره دهانی، جلوگیری میکند، کاهش می دهد یا آن را از بین می برد.
- عفونت های دهان و دندان را که ممکن است باعث عفونت های جدی سیستمیک شوند را به حداقل می رساند.
- از عوارضی که باعث تضعیف وضع تغذیه ای فرد می شوند جلوگیری می کند یا آن را به حداقل می رساند.
- از نکروز استخوان جلوگیری می کند یا آن را کاهش می دهد.
- بهداشت دهان و دندان را حفظ می کند یا بهبود می بخشد.
- فرصتی را برای بیمار فراهم می کند تا درباره مراقبت های لازم و بهداشت دهان و دندان در طول درمان اطلاعات کسب کند.
- کیفیت زندگی را افزایش می دهد.
- هزینه درمان های بعدی را کاهش می دهد.
با یک ارزیابی و معاینه دقیق دهان و دندان ها، تیم دندانپزشکی می تواند مشکلاتی از قبیل عفونت، دندان های شکسته، نیازمند ترمیم یا بیماری های لثه ای که می توانند در عوارض دهان در هنگام درمان سهیم باشند را شناسایی و درمان کند. معاینه همچنین اطلاعات پایه ای را برای مقایسه در ارزیابی های بعدی در اختیار می گذارد.
قبل از ارزیابی، باید تشخیص سرطان بیمار، برنامه درمانی، وضعیت سلامتی و پزشکی فرد قبل از مراجعه (medical history) و وضعیت دهان و دندان های او قبل از مراجعه (dental history) جمع آوری و بررسی شود. ارتباط با انکولوژیست بیمار ضرورری است تا اطمینان حاصل شود که تمام کسانی که خدماتی مرتبط با درمان انجام می دهند کاملاً از وضعیت بیمار آگاه هستند و بهترین مراقبت ها و درمان های لازم را ارائه می دهند.
ارزیابی
به صورت ایده آل، معاینه و ارزیابی وضعیت دهان و دندان ها باید یک ماه قبل از شروع درمان انجام شود، تا به بافت های دهان اجازه ریکاوری از آسیب هایی که درنتیجه درمان ایجاد شده است(مانند زخم های ناشی از دندان کشیدن) دهد. معاینۀ دهان و دندان پیش از شروع درمان، شامل ارزیابی دقیقی از بافت های نرم و سخت در حفره دهانی و همچنین رادیوگرافی مناسب برای تشخیص و ردیابی منابع احتمالی عفونت و آسیب شناسی آن می باشد. همچنین مراحل زیر باید قبل از شروع درمان انجام شود :
- شناسایی و درمان عفونت های موجود، دندان های پوسیده و بافت های اسیب دیده.
- از بین بردن مناطق مستعد عفونت.
- کشیدن دندانی که ترمیم نمی شود یا در آینده ممکن مشکل ایجاد کند، تا از استئو نکروز ناشی از کشیدن دندان در آینده پیشگیری شود.
- انجام یک ارزیابس دقیق از پروتز های دندان (اگر موجود است). اگر یک پروتز دندانی متحرک وجود دارد، باید اطمینان حاصل کرد که تمیز باشد و به خوبی با بافت تماس داشته باشد. بهتر است بیمار در طول درمان از پروتز ها استفاده نکند یا حداقل شب ها از آن استفاده نکند.
- در صورت لزوم دندان ها جرمگیری شوند.
- انجام جراحی های دهان و دندان باید به گونه ای برنامه ریزی شودکه تا دو هفته قبل از شروع پرتو درمانی به اتمام رسیده باشند و فرصت کافی برای بهبود بافت های دهان وجود داشته باشد. برای کسانی که باید رادیوتراپی شوند، این بهترین زمان برای اعمال جراحی است. جراحی های دهان باید حداقل 7 تا 10 روز قبل از آن که بیمار تحت درمان با داروهای شیمی درمانی سرکوب کننده استخوان صورت گیرد. مشاوره های پزشکی بعد از درمان ها لازم است.
- برداشتن اتصال ها و براکت های ارتودنسی اگردر ناحیه ای که رادیوتراپی می شود وجود داشته باشد یا قرار است شیمی درمانی با اثر stomatoxicانجام شود.
- کشیدن دندان های شیری یا دندان هایی که انتظار می رود در حین درمان ورقه ورقه شونددر کودکان.
- تجویز یک رژیم بهداشتی دهان مختص هر فرد برای به حداقل رساندن عوارض دهانی. بیمارانی که تحت رادیوتراپی سر و گردن قرار می گیرند باید آموزش های لازم را در نوع استفاده از مکمل های فلوراید ببینند.
مکمل های فلورایدی
دهانشویه های حاوی فلوراید به تنهایی برای جلوگیری از دمینرالیزاسیون دندان ها کافی نیست. در عوض، استفاده از یک ژل فلوراید با قدرت بالا با استفاده از قالب های دندانی مخصوص توصیه می شود. چندین روز قبل از شروع رادیوتراپی ، بیماران باید استفاده روزانه از ژل را به این صورت آغاز کنند:
استفاده از ژل سدیم فلوراید 1.1% با PH خنثی یا ژل فلوراید دارای قلع (بدون طعم) 0.4% هر روز به مدت 10 دقیقه. بیمارانی که دندان هایشان با آیونومر چینی، رزین یا گلاس ترمیم شده است، باید از فلوراید با PH خنثی استفاده کنند. باید مطمئن شد که قالب تمام سطوح دندانی را بدون تحریک و التهاب بافت های مخاطی و لثه را پوشش می دهد.
برای بیمارانی که تمایلی به استفاده از قالب ندارند ، یک ژل فلوراید قوی باید پس از استفاده روزانه از مسواک و نخ دندان روی دندان ها برس شوند. بر اساس نوع ترمیم دندان های بیمار، ژل سدیم با PH خنثی 1.1% یا ژل فلوراید قلع دار توصیه می شود.
بیمارانی که غدد بزاقیشان در اثر رادیوتراپی دچار اختلال شده است باید استفاده مادام العمر از فلوراید را در دستور کار خود قرار دهند.
|
آموزش
به بیمار بخش جدایی ناپذیر از ارزیابی و معاینه قبل از درمان است و باید در آن در مورد عوارض دهانی احتمالی صحبت شود. خیلی مهم است که تیم دندانپزشکی این موضوع را به بیمار انتقال دهند که بهداشت مطلوب و مناسب دهان در حین درمان، تغذیه متناسب و کافی و پرهیز از مصرف دخانیات و الکل می توانند از بروز عوارض دهانی جلوگیری کند یا آن ها را به حداقل برساند. بهتر است برای اطمینان از آن که بیمار کاملاً آنچه که لازم است را درک کرده است، دستور العمل ها باید در بعضی از مراقبت های دهانی دقیق و با جزئیات باشد، مانند آن که چه زمانی و چگونه باید مسواک زد و نخ دندان کشید ، چگونه باید علائم عوارض را شناخت و سایر موارد که باید برای هر بیمار اختصاصی و متناسب با شرایط او گفته شود. بیماران باید متوجه باشند که مراقبت های مناسب دهان و دندان در هنگام درمان سرطان به موفقیت آن درمان کمک می کند.
به بیمار توصیه می شود که
· دندان ها، لثه و زبانش را بعد از هر وعده غذایی و قبل از خواب با مسواک فوق نرم و خمیر دندان فلوراید تمیز کند. اگر مسواک زدن او را ناراحت می کند، موهای مسواک را در آب گرم نرم کند.
· هر روز دندان های خود را به آرامی نخ دندان بکشید.اگر لثه ها درد می گیرند یا خونریزی می کنند، آن قسمت ها را رها کند ولی سایر دندان ها را نخ دندان بکشد.
· دستورالعمل استفاده از ژل های فلوراید را دنبال واجرا کند.
· از استفاده از دهانشویه های حاوی الکل پرهیز کنند.
· چند بار در روز دهان با محلول جوش شیرین و نمک شستشو داده شود و سپس با آب شسته شود (یک چهارم قاشق چای خوری جوش شیرین و نمک در یک لیتر آب گرم). در طول موکوزیت نمک حذف شود.
· ورزش ماهیچه های فک، سه بار در روز تا از خشکی فک ناشی از رادیوتراپی جلوگیری کند یا آن را درمان کند. باز و بسته کردن دهان تا حد ممکن بدون آن که باعث درد شود و تکرار آن تا 20 بار.
· پرهیز از مصرف آبنبات، آدامس و نوشابه مگر آن که بدون قند باشند.
· پرهیز از مصرف غذاهای پرادویه یا ترش، انواع توتون و تنباکو، الکل و استفاده از خلال دندان.
· مداومت در مراجعه به دندانپزشک بر اساس برنامه تعیین شده.
راهنمای استفاده از مکمل های فلوراید برای بیماران
- اگر از قالب استفاده می شود:
· لایه ای نازک از ژل را روی قالب های دندانی بگذارد.
 · قالب ها را به مدت 10 دقیقه روی دندان بگذارد. اگر ژل از قالب بیرون بزند یعنی از مقدار زیادی ژل استفاده شده است.
· بعد از 10 دقیقه قالب ها را بردارد و ژل های باقی مانده در دهان را تف کند. اما دهانش را با آب نشوید.
· قالب ها را با آب بشوید.
· از خوردن و نوشیدن به مدت 30 دقیقه پرهیز کند.
- اگر از مسواک برای قرار دادن ژل استفاده می کند :
· بعد از استفاده از خمیردندان دهان را به خوبی بشوید.
· لایه نازکی از ژل را روی مسواک بگذارد.
· برای دو تا سه دقیقه دندان ها را با ژل مسواک کند.
· ژل اضافی را تف کند. اما دهانش را نشوید.
· برای 30 دقیقه از خوردن و آشامیدن پرهیز کند.
|
مراقبت از دهان در حین درمان
· نظارت دقیق بر بهداشت دهان و دندان در هنگام درمان سرطان بسیار اهمیت دارد تا از عوارض درمان به سعت پیش گیری شود و در صورت بروز به سرعت شناسایی و درمان شوند. در صورت نیاز به مراقبت های درمانی باید قبل از هر کاری حتی جرمگیری دندان ها با انکولوژیست مشورت شود.
· معاینه دقیق بافت های نرم دهان برای بررسی وجود عفونت یا التهاب و ارزیابی دندان ها به منظور تشخیص هر چه سریعتر پوسیدگی دندان و میزان پلاک ها.
· مروری بر اصول مراقبت ها و بهداشت دهان و دندان؛ تجویز درمان آنتی میکروبی در صورت لزوم.
· ارائه توصیه هایی جهت درمان خشکی دهان و سایر عوارض:
o جرعه جرعه نوشیدن مکرر آب
o مکیدن چیپس های یخ یا آبنبات های بدون قند
o جویدن آدامس های بدون قند
o استفاده از اسپری یا ژل جایگزین بزاق یا محرک های ترشح بزاق در صورت تجویز.
· احتیاط برای جلوگیری از بروز آسیب و زخم
· استفاده از بی حسی موضعی و مسکن برای درد های حفره دهان
سایر فاکتورهایی که باید به خاطر داشت:
برنامه ریزی دقیق برای معاینات دندان. اگر نیازی به جراحی است بهتر است قبل از شروع شیمی درمانی با داروهای سرکوب کننده مغز استخوان ، حداقل 7 تا 10 روز به بافت فرصت برای ترمیم داده شود. در حین رادیوتراپی جراحی های غیر ضروری نباید انجام شود.
تعیین وضعیت هماتولوژیک
اگر بیمار تحت شیمی درمانی قرار دارد، تیم انکولوژی باید 24 ساعت قبل از درمان دندان آزمایش خون بگیرد تا بتواند تعیین کند که آیا تعداد 
پلاکت ها ، فاکتور های انعقادی، و تعداد نوتروفیل های بیمار به اندازه ای کافی است که بتوان توصیه به درمان های دهان و دندان کرد یا خیر. جراحی های دهان و دندان باید در موارد زیر به تعویق بیفتند:
· تعداد پلاکت ها کمتر از mm3/75000 یا فاکتورهای انعقادی غیر عادی موجود باشند.
· تعداد نوتروفیل ها کمتر از mm3/1000 باشد (یا باید به صورت پروفیلاکسی آنتی بیوتیک تجویز کرد).
باید تب هایی که منشأ دهانی دارند را در نظر داشت. تب هایی که منشأ مشخصی ندارند ممکن است مرتبط با یک عفونت در ناحیه دهانی باشند. توجه به این نکته ضروری است که علائم عفونت های دهانی یا سایر عوارض ممکن است در اثر سرکوب سیستم ایمنی ناشی از شیمی درمانی تغییر کنند.
نیاز به استفاده از آنتی بیوتیک به صورت پروفیلاکسی باید ارزیابی شود. اگر بیمار یک کاتتر در یکی از وریدهای اصلی (CVC) دارد، انکولوژیست باید تصمیم بگیرد که آیا برای جلوگیری از اندوکاردیت به هرگونه آنتی بیوتیکی قبل از درمان دندان نیاز است یا خیر.
تعداد نرمال سلول های خونی (Normal Complete Blood Count)
سلول های قرمز خون
|
در آقایان : 6.1 – 4.7 میلیون سلول/mcl
در خانم ها : 5.4 – 4.2 میلیون سلول /mcl
|
هموگلوبین
|
در آقایان :gm/dl 17.2 – 13.8
در خانم ها : gm/dl 15.1 – 12.1
|
هماتوکریت
|
در اقایان: 50.3% - 40.7
در خانم ها : 44.3% - 36.1
|
پلاکت ها
|
Mme/ 400،000- 150،000
|
سلول های سفید خون
|
Mcl/سلول 10،000 – 4،500
|
تعداد انواع سلول های سفید خون (Differential White Blood Cell Count)
نوتروفیل ها (PMNs)
|
60%-40
|
Mm3/6000-3000
|
نوتروفیل ها (Bands)
|
3%-0
|
Mm3/300-0
|
ائوزینوفیل ها
|
4%-1
|
Mm3/400-50
|
بازوفیل ها
|
1%-0.5
|
Mm3/50-15
|
لنفوسیت ها
|
40%-20
|
Mm3/3000-1200
|
منوسیت ها
|
8%-2
|
Mm3/600-100
|
(Absolute neutrophil Count = WBC (%PMNs +%Bands
فالو آپ مراقبت های دهانی:
شیمی درمانی
زمانی که تمام عوارض ناشی از شیمی درمانی از بین رفت، بیماران می توانند مراقبت های معمولِ دهان و دندان را داشته باشند. هر چند، اگر عملکرد سیستم ایمنی همچنان ضعیف باشد، وضعیت هماتولوژیک او قبل از شروع درمان باید بررسی شود. این مورد خصوصاً در مورد بیمارانی که تحت پیوند سلول های بنیادی (پیوند مغز استخوان) قرار گرفته اند باید در نظر گرفته شود. حتماً باید از بیمار سابقه درمان داخل وریدی بیسفوسفونات پرسیده شود.
رادیوتراپی
بعد از اتمام رادیوتراپی سروگردن و کاهش عوارض در حفره دهانی، وضعیت بیمار باید در شش ماه اول مرتباً بررسی شود (به عنوان مثال هر 4 تا 8 هفته). پس از آن ، می توان بر اساس نیاز و وضعیت بیمار یک برنامه منظم چید. با این حال باید به خاطر داشت که این عوارض می توانند پس از اتمام رادیوتراپی ادامه داشته باشند یا عوارض جدیدی ظاهر شوند.
نکاتی که باید به خاطر داشت :
· رادیوتراپی با دوز بالا خطر مادام العمر xerostomia، پوسیدگی های دندان و استئونکروز را به همراه دارد.
· به دلیل خطر استئونکروز، به خصوص در ناحیه فک پایین، بیماران نباید جراحی های سخت داشته باشند، مثل کشیدن دندان هایی که در ناحیه درمانی بوده اند. اگر انجام جراحی ضروری است، بهتر است استفاده از آنتی بیوتیک و اکسیژن پرفشار (hyperbaric oxygen therapy) قبل و بعد از جراحی را در نظر داشت.
· استفاده مداوم و روزانه از فلوراید، تغذیه مناسب و حفظ مناسب بهداشت دهان و دندان بسیار برای بیمارانی که دچار اختلال عملکردی غدد بزاقی هستند حیاتی است.
· ممکن است در صورت تغییر بافت دهان، نیاز باشد که دندان های مصنوعی دوباره ساخته شوند. بعضی از افراد به دلیل آسیب پذیر شدن بافت ها و خشکی دهان دیگر نمی توانند از دندان مصنوعی استفاده کنند.
· دندانپزشکان باید به خوبی بر وضعیت کودکانی که تحت رادیوتراپی در ناحیه جمجمه قرار گرفته اند، ساختار دندان در آنها و احتمال رشد غیر عادی آن قسمت نظارت داشته باشند.
· دندانپزشکان باید از احتمال عود بدخیمی در بیماران با سرطان سر و گردن آگاه باشند و در تمام جلسات، تمام بافت های مخاطی دهان را به خوبی معاینه کنند.
ملاحظات ویژه در بیمارانی تحت پیوند سلول های بنیادی هماتوپوئتیک قرار گرفته اند
شرایط سخت پیوند می تواند باعث سرکوب سیستم ایمنی شود و به شدت خطر موکوزیت، زخم، هموراژی، عفونت و خشکی دهان را در بیمار افزایش دهد. زمانی که وضعیت هماتولوژیک بیمار بهبود پیدا کند، عوارض شروع به بهتر شدن می کنند. ممکن است که شمار سلول های خون نرمال باشد اما تضعیف سیستم ایمنی و خطر ابتلا به عفونت می تواند تا یکسال پس از پیوند ادامه داشته باشد. همچنین حفره دهانی و غدد بزاقی معمولاً در بیماری هایی که پس از پیوند در فرد دریافت کننده ایجاد می شوند، درگیر می شوند. این می تواند منجر به التهاب و زخمی شدن مخاط و خشکی دهان شود، پس نظارت متناوب ضروری است. توجه دقیق به بهداشت دهان و دندان در دورۀ پس از پیوند (بلافاصله پس از آن و دوره بلند مدت) در حفظ سلامت کلی بیمار اهمیت ویژه ای دارد.